Amerika və Avropanın Cənubi Qafqazdakı maraqları ciddi
böhranla üzləşib. Bunu Vaşinqtondakı Ceymstaun Fondunda "Rusiya Gürcüstan
müharibəsinın ABŞ və Avropa üçün nəticələri" mövzusunda keçirilən konfransda
fondun eksperti Vladimir Sokor bəyan edib.
Cənab Sokor deyib ki, Rusiyanın Gürcüstana təcavüzü demokratiya və
enerji də başda olmaqla Qərbin prioritet dəyərlərini bu regionda təhlükə altına
qoyub.
"Bu vacib avroatlantik maraqlar Rusiya-Gürcüstan müharibəsi üzündən
indi risk altındadır".
Ekspertin firkincə, Gürcüstanla yanaşı, regional dəhliz təşkil edən Azərbyacan
da indi böhran keçirir. Belə ki, bu ölkənin də enerji infrastrukturu və
nəqliyyat dəhlizləri sistemi pozulub.
Cənab Sokora görə, Qərb indi prosesə ciddi müdaxilə etməli və böhranın
qarşısını almalıdır.
Onun fikrincə, burada 2 ssenari mövcuddur. Birinci yol Rusiyanın hərbi
qüvvələrini Cənubi Abxaziya və Osetiyadakı bufer bölgələrdən çıxarmaq və
regionun sabitliyinə nail olmaqdır. Digər yol isə Gürcüstanın NATO və Avropanın
təhlükəsizlik sisteminə inteqrasıyasına yönəlik səyləri intensivləşdirmək və beləliklə
də Moskvaya qarşı diplomatik cəbhə açmaq olardı.
Cənab Sokorun fikrincə, Qərb Rusiyanın Cənubi Qafqaza məsələn,
sülhyaratma missiyası adı altında, müxtəlif libaslarda daxil olmasına imkan
verməklə böyük səhv buraxıb.
Belə ki, Dağlıq Qarabağ və digər münaqişələrin Rusiya-Amerika və
Rusiya-NATO müstəvisində müzakirəsi düzgün nizamlama yolu deyildi.
Paralel olaraq, region ölkələrinin Avroatlantik dəyərlər sisteminə
inteqrasiyası üçün olduca uzun yol müəyyənləşib.
Onun firkincə, indi NATO da paralel olaraq bölgədə sülhyaratma
missiyasını ələ almalı və ora beynəlxalq nəzarəti təşkil etməlidir.
Ekspert regionun yeni qüvvələr
düzümündə Türkiyənin də rolunu vacib sayır. Belə ki Ankara bölgədə sabitliyin
qorunmasında Qərblə oxşar maraqları paylaşır.
"Türkiyənin Qafqazda sülh paktının yardılması barədə təklifi və bunun
ətrafında həyata keçirilən son təmaslara ciddi münasibət bəslənilməlidir. Bu,
bütün regionun sabitliyi üçün yaxşı düşünülmüş addımdır".
Bununla yanaşı, Ceymstaun fondunun eksperti Türkiyənin Avropanın enerji
təhlükəsizliyində bir sıra çətinliklər
yaratdığını vurğulayıb.
Belə ki, Ankara xüsusilə Nabukko kəməri üçün nəzərdə tutulmuş
Azərbaycan qazını Bakıdan ucuz alıb, Avropaya baha satmaq istəyir. Onun firkincə, Qərb Azərbaycana da enerji və
təhlükəsizlik məsələlərində təminatlar verməlidir.
Konfransda
iştirak edən Türkiyənin Vaşınqtondakı konsulu Tuncay Babalı isə "Amerikanın
səsi" radiosuna açıqlamasında Türkiyənin Nabukko layihəsində sonadək maraqlı
olduğunu vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, problem layihənin rentabelliyində
yox, Ankaranın özünün qaza tələbatının artmasındadır. Belə ki, bütün Avropa
ölkələri kimi, Türkiyə də öz enerjı təchizatında Azərbaycan qazına ümid
bəsləyir. Cənab Babalının dediyinə görə, Azərbaycan tərəfi əvvldən Nabuuko ilə
nəql ediləcək qazın 15 faizini Türkiyəyə satacağına vəd verib ancaq sonra bu anlaşma pozulub.