Birleşmiş Ştatların enerji naziri Spenser Abrahamın beynelxalq meseleler üzre baş müşaviri Ronda Fahmi Hudome Vaşinqtondakı ABŞ-Azerbaycan Ticaret palatasında keçirilen görüşde Buş adminstrasiyasının enerji siyasetinde prioritetlerinden danışıb.
Sentyabrın 11-den sonra enerji menbelerinin tehlükesizliyinin te’min edilmesi Buş administrasiysının enerji siyasetinde bir nömreli meseledir. Mehz sentyabr hadiselerinden sonra yeni enerji menbelerinin tapılması meselesi ön plana çekildi. Bu baxımdan, Amerika Birleşmiş Ştatları keçmiş Sovet İttifaqı erazisinde yeni dövletlerle münasibetleri yaxşılaşdırmağa xüsusi diqqet yetirir. Sentyabr hadiselerinden sonra Yaxın Şerq neftinden asılılığı azaltmaq isteyen Birleşmiş Ştatlar alternativ enerji menbelerine üz tutur. Rusiya ve Birleşmiş Ştatlar arasında münasibetlerin bugünkü yüksek seviyyesi Rusiyanın hem de Amerikanın güclü enerji partnoyuruna çevrilmesi demekdir. Bu ise öz növbesinde, Rusiyanın regionda rolunun artması ve bu fonda Azerbaycanın ehemiyyetinin azalması demek deyilmi? Müşavir Fahmy Hudome Rusiya ile münasibetlerin Azerbaycanın ehemiyyetini azaltmadığını qeyd etdi. Enerji nazirinin müşaviri Xezer reguonuna geldikde, Birleşmiş Ştatların resmi nümayendelerinin defelerle öz beyanatlarında bu regionun ehemiyyetini xüsusi vurğuladıqlarını dedi. Daha sonra o, Buş adminstrasiyasının Qafqaz regionunda enerji siyasetinde esas prioritetleri gösterdi. İlk növbede, söhbet neft kemerlerinin maliyye baxımından özünü doğrulda bilmesinden gedir. Prezident Buşun bu yaxınlarda neft-qaz sergisinin açılışında Azerbaycan prezidentine gönderdiyi mektubda da Amerikanın neft kemerleri layihesini desteklediyi xüsusi qeyd edilmişdir. Birleşmiş Ştatlar Xezerin enerji resurslarını Qerbe daşıyan kemerlerin tehlükesizliyini te’min etmek istiqametinde hansı işler görmeyi planlaşdırır? Randa Fahmy Hudome bildirdi ki, investisiya qoyuluşu üçün lazımi şeraitin yaradılması milli enerji siyasetinin esas prinsiplerinden biridir.
“Milli enerji planında texniki sahelerde çalışan mütexessislerin gönderilmesile Xezer regionunda bizim infrakstrukturumuzun genişlendirimesi, neft kemerlerinin istehsal gücünün artırılması nezerde tutulur. Birleşmiş Ştatlar, EksimBank, OPEK bunun üçün maliyye yardımı göstere biler. Bundan başqa, regionun dövletlerine müxtelif şirketler ve ölkelerin enerji sahesine kapital qoyuluşu ede bilmeleri üçün investisiya mühitinin yaxşılaşdırılmasında kömek gösterilmesi nezerde tutulur. Şeffaflığın te’min edilmesi baxımından, enerji lahilerinin xeyir getirerek regionun çiçeklenmesine xidmet etmesi üçün iqtisadi mühutin yaxşılaşdırılasmasına yardım edilmesi planlaşdırılır. Birleşmiş Ştatlar administrasiyanın milli enerji siyasetinde nezerde tutulduğu kimi, mühitin yaxşılaşdırılması üçün her bir şeyi edecek. Çünki söhbet müsteqiliyini qazanaraq öz enerji menbelerini istismar etmeye başlayan keçmiş sovet dövletlerine investisiya qoyuluşundan gedir.” Xezeryanı dövletlerin denizin statusu ile bağlı razılıq elde etmeleri meselesinde Birleşmiş Ştatların mövqeyinden danışan enerji nazirinin müşaviri Amerikanın danışıqlar yolu ile problemin hell olunmasını istediyini bildirdi. “Bizim mövqeyimiz ondan ibaretdir ki, biz yalnız tereflerin danışıqları davam etdirmesini destekleyirik, bele ki, biz Xezeryanı dövlet deyilik, bu bizim daxil olduğumuz region deyil. Buna göre de en mühümü terefleri dialoqu davam etdirmeye teşviq etmekdir. Biz heç bir terefin mövqeyinde deyilik ve heç bir mövqeye destek vermeyerek bütün 5 terefi bir yerde meseleni hell etmeye çağırırıq. Bizi fikirleşirik ki, enerji sektorunun inkişafının desteklenmesi problemin hellinin tapılması prosesini sür’etlendirecek. Bu, bütün dövletlerin marağındadır. Lakin men yene de deyirem ki, biz meselede heç bir resmi mövqe tutmuruq.”
Bu gün enerji prezident Buşu en çox maraqlandıran meselelerden biridir. Tesadüfi deyil ki, çıxışının evvelinde enerji nazirinin müşaviri Buş administrasiyasının mövcud enerji planından danışaraq qeyd etdi ki, indiye qeder heç bir administrasiyanın bele bir planı yox idi. Qafqaz regionu ve Xezerin enerji layiheleri ise milli enerji planında xüsusi yer tutur.