Müşahidə etdiyimiz ümumi tendensiya belədir ki, Cənubi Qafqazdakı münaqişə bölgələrində zorakılıq halları getdikcə artır. Xüsusilə bu, gürcü-abxaz münaqişəsində daha çox müşahidə edilir. Bu barədə Beynəlxalq Böhran Qrupunun proqram rəhbəri Sabina Freyzer "Amerikanın səsi" radiosuna müsahibəsində bildirib.
O, misal kimi Rusiya hərbi təyyarələrinin Gürcüstan ərazisinə uçuşlar etməsini və gürcü pilotsuz təyyarələrini vurmasını xatırladıb.
"Bütün bu hallar hazırda diqqəti daha çox gürcü-abxaz münaqişəsinə cəmləşdirib. Bu heç də o demək deyil ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi daha az təhlükəlidir. Münaqişə bölgələrində hərbi büdcələr çox böyük həcmdə artırılır. Bu da gələcəkdə münaqişələrin aktivləşməsi təhlükəsini artırır".
Onun fikrincə, gərginliyin artmasının müxtəlif səbəbləri var. "Bu münaqişələr on ildən çoxdur davam edir. İnsanların sülh yolu ilə nizamlanma prosesinə inamı azalır, mövcud danışıqlar mexanizmlərinə şübhələr getdikcə artır, münaqişə tərəflərindən ən azı biri danışıqlar çərçivəsini dəyişməyə cəhd edir. Çünki danışıqların mövcud çərçivəsinin faydasını görmür. Üç ölkə - Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan inkişaf edir, onların iqtisadiyyatları güclənir. Buna uyğun olaraq, hər üç dövlət özünə daha çox əminlik hiss edir və mövqelərini daha güclü müdafiə etməyə çalışır".
Xanım Freyzer hesab edir ki, Avropa Birliyi
və ABŞ-ın Cənubi Qafqazdakı münaqişələrə marağı da artır. "Beləliklə,
dünya ictimaiyyətinin bu münaqişələrə diqqəti də artmaqdadır".
O, bölgədəki
münaqişələrdən hansının sülhə daha yaxın olduğunu deməyə çətinlik çəkib.
"Ancaq danışıqlar və proseslər gürcü-abxaz münaqişəsində daha sürətlə
gedir, nəinki Dağlıq Qarabağ münaqişəsində. Müəyyən dərəcədə bunu Gürcüstanın
uğuru saymaq olar. Çünki Gürcüstan öz siyasəti vasitəsi ilə Avropa Birliyinin
münaqişənin həlli prosesinə cəlbi baxımından daha çox uğur qazanıb. Eyni
zamanda, dünya ictimaiyyətinin münaqişə ilə bağlı məlumatlandırılmasına daha
çox nail olub".
Ermənistan-Azərbaycan danışıqlarına
vasitəçilik edən Minsk Qrupu formatına gəlincə, xanım Freyzer hesab edir ki, bu
formatın nə ilə isə dəyişilməsi barədə bəlkə də düşünmək lazımdır.
"Gürcüstan da danışıqların formatını dəyişməyə ümid edir. Gürcüstan
danışıqlarının formatının nə ilə əvəz edilməsi barədə konkret təkliflərlə çıxış
edir. Bu dəyişikliklərdən biri, Avropa Birliyinin danışıqlarda daha böyük
vasitəçi rolunun olmasıdır. İndi Gürcüstan çalışır ki, digər münaqişə
tərəflərini də danışıqlar formatının dəyişdirilməsinə inandırsın. Güman ki,
Azərbaycan tərəfi də Minsk Qrupu formatını dəyişmək istəsə digər münaqişə
tərəflərinin də razılığını almalıdır".
O, münaqişə tərəflərinin hansının sülh prosesinə səmimi
olmasını deməyin çətin olduğunu bildirir. Hər bir münaqişə tərəfi özlüyündə öz
istədiyi şəkildə sülh istəyir. "Gürcüstanla bağlı münaqişələrdə vəziyyət
bir az fərqlidir. Gürcüstan rəhbərliyi daha uğurlu siyasət aparır və dünya
ictimaiyyətini münaqişənin hansı şəkildə nizamlanmasını istədiyi barədə daha
çox məlumatlandıra bilib".
