Accessibility links

İran neftinin gələcəyi [Video]


İran neftinin gələcəyi
please wait

No media source currently available

0:00 0:02:49 0:00

İran neftinin gələcəyi

İran dünyanın ən böyük neft ehtiyatlarına sahibdir, amma heç ölkədaxili tələbatı belə təmin edə bilmir. Tehranın nüvə proqramı üzərində əldə olunan razılıqdan sonra sanksiyaların aradan qaldırılması ilə, ölkə neft axtarışı və infrastruktur sahəsində xarici investisiya cəlb etməyə çalışır. Lakin ABŞ prezidenti Donlad Trampın sərgilədiyi mövqe buna mane yaradacaqmı?

ABŞ ikincili dərəcəli sanksiyalar yaratdı. Onlar tamamilə Avropa İttifaqı qanunu çərçivəsində, lakin ABŞ qanunlarına zidd hərəkət edən Avropa şirkətlərinə sanksiyalar tətbiq edirlər. Bu səbəbdən də, düşünürəm ki, onların bizim bazara böyük təsiri var.
Reinier Cahn

Neft sənayesi ilə bağlı hesablamalara əsasən, İranın köhnə neft insfrastrukturunu inkişaf etdirmək üçün 100 milyard dollara ehtiyacı var. Tehran isə bu sərmayeni xarici şirkətlərdən gözləyir.

Nüvə razılığı İrana tətbiq olunan bəzi sanksiyaları aradan qaldırdı. Amma bu, əsasən Avropa sanskiyaları oldu. İranla maliyyə sövdələşmələri üzrə ekspert Reiner Cahn deyir ki, Amerika şirkətlərinin İranda iş edə bilməsi hələ də, çox çətindir.

“ABŞ-ın sanskiyalar üzrə dövlət orqanı OFAC icazə verməsə, bir amerikalının bir iranlı ilə hər hansı pul əməliyyatı ilə bağlı danışıqlar aparması mümkün deyil,” deyə o bildirir.

Bu səbəbdən də İran diqqətini başqa yerə yönəldir. Hindistanın neft tələbatının kəskin şəkildə artacağı gözlənilir və Tehran oranı əsas bazar olaraq görür. Özəl konsorsimu olan SAGE, iki ölkəni birləşdirən dünyanın ən dərin sualtı boru kəməri inşa etmək planları ilə bağlı irəliləyişlər əldə edib.

Cənubi Asiya Neft Müəssisəsi İan Neş: “Biz Oman və Hindistan arasında araşdırma aparmışıq. Təəssüf ki, o zaman, sanksiyalar səbəbilər İran qolunu da araşdıra bilmədik. SAGE bu araşdırmanı bu il aparacaq.”

1300 kilometrlik 5 milyard dollarlıq boru kəməri suyun 2500 metr altında dəniz yatağının üzərindən keçəcək. Bu cür sərmayelərin mümkünlüyü neftin qiymətindən asılıdır ki, bunu indidən müəyyən etmək çox çətindir.

Twister Supersonic Gas Solutions-dan Vinsent Qrut: “Qiymətlər qalxıb-düşür. Bu isə investorların görmək istədiyi mənzərə deyil. Ona görə də, fikrimcə, gələcəkdə, OPEC-ə bənzər, GPEC, yəni Neft İstehsal Edib İxrac Edən Ölkələr kimi bir infrastruktur yarana bilər.”

Bu cür karteldə İran böyük gücə sahib olacaq. Amma üfüqdə buldular görünür.

ABŞ prezidenti Donald Tramp dəfələrlə nüvə razılığını qınayıb və İrana qarşı yeni sanksiyalar tətbiq edib.

Qiymətlər qalxıb-düşür. Bu isə investorların görmək istədiyi mənzərə deyil. Ona görə də, fikrimcə, gələcəkdə, OPEC-ə bənzər, GPEC, yəni Neft İstehsal Edib İxrac Edən Ölkələr kimi bir infrastruktur yarana bilər.
Vinsent Qrut

Reiner Cahnın sözlərinə görə, tarix göstərir ki, Birləşmiş Ştatlar xarici sərmayenin qarşısını almaq üçün müdaxilə edə bilər.

“ABŞ ikincili dərəcəli sanksiyalar yaratdı. Onlar tamamilə Avropa İttifaqı qanunu çərçivəsində, lakin ABŞ qanunlarına zidd hərəkət edən Avropa şirkətlərinə sanksiyalar tətbiq edirlər. Bu səbəbdən də, düşünürəm ki, onların bizim bazara böyük təsiri var,” o deyir.

2014-cü ildə ABŞ rəsmiləri bu cür ikinci dərəcəli sanksiyaları pozduğuna görə, Fransanın BNP Paribas bankına 8,9 milyard dollar dəyərində cəza tətbiq edib.

Nüzə razılığından bəri bəzi sanksiyalar aradan qaldırılıb. Amma təhlilçilər deyir ki, prezident Tramp ortaya yeni qeyri-müəyyənlik salıb ki, artıq İranda bu qeyri-müəyyənlik artmağa davam edir.

XS
SM
MD
LG