Aprelin 30-da keçmiş Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasının (ADNA) korpuslarının birində çoxsaylı insanın ölümü ilə nəticələnən qətliamdan 10 il ötür.
Azərbaycanın Baş Prokurorluğunun məlumatına görə, 2009-cu il aprelin 30-da Gürcüstan vətəndaşı Fərda Qədirov Dövlət Neft Akademiyasının 2-ci tədris binasına daxil olaraq qarşısına çıxanları güllələyib. 12 nəfəri öldürüb, 15 nəfəri yaralayandan sonra Fərda Qədirov baş nahiyəsinə atəş açaraq özünü öldürüb.
İstintaqın məlumatına görə, cinayətin təşkilatçısı Gürcüstan vətəndaşı, erməni əsilli Mardun Qumaşyandır. O, müttəhimlərlə cinayət əlaqəsinə girərək, onları Bakıda azərbaycanlılara qarşı terror aktı törətməyə razı salıb.
İstintaq hesab edib ki, Qumaşyan terrorçuluğu maliyyələşdirərək bu cinayətin təşkili və həyata keçirilməsi üçün onlara ümumilikdə 50 min ABŞ dolları məbləğində pul verəcəyini vəd edib. O əvvəlcədən Fərda Qədirova 5 min ABŞ dolları məbləğində pul verərək, qalan məbləği cinayət törədildikdən sonra verəcəyi, eləcə də Fərda Qədirov tərəfindən hələ 2008-ci il noyabrın 8-də Tbilisidə odlu silah satışı mağazasından aldığı “Makarov” tipli tapança və 200 ədəddən artıq patronların qanunsuz olaraq Azərbaycana keçirilməsi barədə razılığa gəlib.
Ali məktəbdə kütləvi qətl Nabucco layihəsinin müzakirəsi ərəfəsində törədilib. Terror aktından sonra Azərbaycan layihəni dəstəkləməkdən imtina etdi, Türkiyə ilə qazla bağlı ziddiyyətlər başladı və Rusiyaya verilən qazın həcmi artırıldı.Sülhəddin Əkbər, keçmiş milli təhlükəsizlik nazirinin sabir müavini
Lakin məhkəmədə bunları sübut edən dəlillər təqdim edilməyib.
2010-cu il aprelin 10-da Ağır Cinayətlərə dair İşlər üzrə Məhkəmənin hokmü ilə hadisənin digər iştirakçıları Nadir Əliyev, Cavidan Amirov və Nəcəf Süleymanov adlı şəxslər ömürlük həbs cəzasına məhkum edilib. Ariz Qabulov isə 11 il azadlıqdan məhrum olunub. Onların hamısı Gürcüstandan olan azərbaycanlılardır və terrorizm, qəsdən adam öldürmə, qaçaqmalçılıq, qanunsuz silah və narkotik maddə saxlamaq ittihamları üzrə təqsirli bilinib.
Hökm zamanı müttəhimlər cinayətlə əlaqələrinin olmadığını, ifadələrini işgəncə altında verdiklərini deyib. Lakin ekspertiza işgəncə tətbiq olunduğunu təsdiqləməyib.
Vəkillər məhkəmədə qeyd edib ki, Azərbaycanın hüquq-mühafizə orqanları Qumaşyanın Azərbaycana verilməsi məqsədilə İnterpola və Gürcüstan hakimiyyətinə müraciət etməyib.
İbtidai istintaq həmçinin Fərda Qədirovun ruhi xəstə olduğunu müəyyən edib. O əvvəlcədən video-müraciət yayıb və orada bu cinayəti Azərbaycan cəmiyyətinə nifrət etdiyinə görə törətdiyini deyib. Yerli televiziyalarda Qədirov ölümündən öncə mobil telefonuna yazdırdığı video-müraciəti nümayiş etdirilib. Fərda Qədirov Gürcüstana gəlməmişdən öncə Rusiyada yaşayıb.
Bununla yanaşı, jurnalistlər dəfələrlə Mardin Qymaşyanın yaşadığı evdə olub. O hər hansı terroru maliyyələşdirmədiyini, təşkilatçısı olmadığını, sadə əməkçi adam olduğunu bildirib. Qumaşyan indi də Gürcüstanda yaşayır və hər hansı istintaq tərəfindən dindirilməyib.
Hadisə baş verən zaman ekspertlər Neft Akadeniyasında silahlı hücumun sırf terror hadisəsi olduğunu bildirib.
Hadisədən sonra hazırda ləğv olunmuş Milli Təhlükəszilik Nazirliyinin keçmiş nazirinin birinci müavini, Azərbaycan Atlantika Əməkdaşlıq Assosiasiyasının sədri Sülhəddin Əkbər Amerikanın Səsinə deyib ki, ali məktəbdə kütləvi qətl Azərbaycanın Qərblə əlaqələrinin qarşısını almaq məqsədi ilə törədilib.
“Neft Akademiyasında törədilən kütləvi qətlin əsl motivləri açılmayıb. İstintaqın müəyyən etdiyi erməni əsilli, Gürcüstan vətəndaşı Mardun Qumaşyan belə indiyədək dindirilməyib. O, rahat yaşayır və kiçik bizneslə məşğul olur. Bakı isə susur, belə deməyə əsas verir ki, cinayətin sifarişçisi o deyil”.
Cənab Əkbərin sözlərinə görə, terror aktı Rusiya xüsusi xidmət orqanları tərəfindən hazırlanıb.
“Ali məktəbdə kütləvi qətl Nabucco layihəsinin müzakirəsi ərəfəsində törədilib. Terror aktından sonra Azərbaycan layihəni dəstəkləməkdən imtina etdi, Türkiyə ilə qazla bağlı ziddiyyətlər başladı və Rusiyaya verilən qazın həcmi artırıldı”.
Ekspert bildirib ki, Azərbaycan və Gürcüstan İnterpolun, beynəlxalq konvensiyaların üzvləridir.
“Odur ki, zəruri materialların gürcü tərəfinə verilməsinə və əsl sifarişçilərin üzə çıxarılmasına heç bir maneə yoxdur. Lakin Bakı bilir ki, Tbilisi hərtərəfli istintaq aparacaq və elan edəcək ki, cinayətin arxasında Rusiya durur. Bakı isə Kreml ilə münasibətləri pozmaq istəmir. Bundan əlavə, istintaq o qədər səriştəsiz aparılıb ki, onun gürcü tərəfinə təqdim etmək rüsvay olmaq deməkdir və bu da növbəti qalmaqala səbəb olar”.
Cənab Əkbər hesab edir ki, nə qədər ki, Azərbaycanda indiki rejim hakimiyyətdədir, bu cür terror aktları açılmamış qalacaq, əsas təşkilatçıların və sifarişçilərin adları açıqlanmayacaq.
“Şərq Qərb” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Ərəstun Oruclu hesab edir ki, bu terror daxili qüvvələrin birbaşa iştirakı və xaricdən təşkilatçılıq dəstəyi ilə həyata keçirilib.
Qətliamdan sonra ictimai fəallar 2013-cü ilədək, hər il aprelin 30-da Neft Akademiyasının qarşısında anım mərasimləri keçirib, tələbə və müəllimlərin qətlinin sifarişçilərinin tapılıb cəzalandırılmasını tələb edib. Hər dəfə də çoxsaylı fəal inzibati həbsə məhkum edilib.
Hazırda Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası yeni - Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti (ADNSU) adı altında fəaliyyətini davam etdirir. ADNSU-da terror aktının qurbanlarının xatirəsinə memorial quraşdırılıb.
Bu gün təhsil naziri Ceyhun Bayramov Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetində törədilmiş terror aktı qurbanlarının xatirəsini yad etmək üçün ali təhsil müəssisəsində olub.
Bayramov terror zamanı həlak olanların yaxınları ilə görüşüb, terror qurbanlarının xatirəsinə həsr olunmuş barelyefin önünə gül dəstəsi qoyub.
