Accessibility links

Etibar problemi normaya çevrilir


Onilliklər ərzində, bəlkə də daha çox, bütün dünyada kəşfiyyat agentlikləri düşmənlərdən və ya başqalarına təsir etmək cəhdlərindən asılı olan dezinformasiyadan narahatdır.

Adi insanların ağlına tez-tez gəlməsə də, bu, davamlı olub və bəzən dilə gətirilib.

2022-ci ildə isə deyəsən, bu dəyişib.

Merriam-Webster İngilis dili lüğəti noyabr ayında saxta xəbərlər, sui-qəsd nəzəriyyələri, Twitter trolları və dərin saxtakarlıqlar və dezinformasiya əsrində "gaslighting" (sui-istifadə edən şəxsin qurbanının zehnində özünə şübhə və çaşqınlıq yaratmağa çalışdığı psixoloji manipulyasiya forması) dövrümüzün yeni bir sözü olaraq ortaya çıxdığını elan edib.

"Xüsusən də öz mənfəəti üçün kimisə kobud şəkildə aldatmaq hərəkəti və ya təcrübəsi" mənasını da verən bu sözün onlayn axtarışları il ərzində 1740% artıb.

ABŞ-da bu cür narahatlıqlar Prezident Co Baydenin 6 yanvar 2021-ci ildə ABŞ Kapitolisinə hücumun birinci ildönümündə demokratiyanı müdafiə etmək çağırışından başlayaraq ardıcıl olaraq ictimai müzakirələrdə üstünlük təşkil edib.

"Haqqın işığında deyil, yalanın kölgəsində yaşayan bir xalq olacağıqmı? Biz özümüzə belə bir millət olmağa icazə verə bilmərik. İrəli yol həqiqəti tanımaq və ona görə yaşamaqdır" - deyə, ABŞ Prezidenti Co Bayden bildirib.

ABŞ prezidentinin şərhləri ABŞ Daxili Təhlükəsizlik rəsmilərinin xarici kəşfiyyat xidmətləri və terror təşkilatlarının ölkəni dezinformasiyaya sürükləmən üçün davam edən qeyri-sabit səyləri barədə xəbərdarlıq etməsindən bir neçə həftə sonra səslənib.

Rusiya - Ukrayna

ABŞ müdafiə naziri Lloyd Ostin yanvarın sonunda 100 min rus əsgərinin Ukrayna sərhədi boyunca mövqe tutduğu bir vaxt jurnalistlərə deyib ki, "Rusiya dövlət mediasının Ukraynanın şərqində iddia edilən fəaliyyətləri ilə bağlı xəbərlər yaydığını görürük".

Ostin Rusiyanın dezinformasiya səyləri haqqında deyib: "Bu, birbaşa Rusiyanın oyun kitabındandır. Bu, bizi aldatmırlar".

Fevralın ortalarında ABŞ-ın yüksək rütbəli Daxili Təhlükəsizlik rəsmiləri xəbərdarlıq edib ki, Moskva dezinformasiya əməliyyatlarını gücləndirərək, Ukrayna böhranı və bu münaqişənin potensial eskalasiyası üçün günahı ABŞ-ın ayağına yazmağa çalışır.

ABŞ müdafiə rəsmilərinin sözlərinə görə, Rusiyanın dezinformasiya səyləri işğaldan sonrakı günlərdə başqa mövqe alıb, Kreml Ukraynanın mənəviyyatı və müqavimətini sarsıtmaq üçün Ukrayna qoşunlarının geniş şəkildə təslim olması barədə yalan xəbərlər dərc edib.

ABŞ-ın daxili qorxuları

Eyni zamanda, ABŞ kəşfiyyat agentlikləri və onların Qərb müttəfiqləri Rusiyanın Ukrayna ətrafında dezinformasiya səylərinə, ABŞ-ın Daxili Təhlükəsizlik səyləri isə daxildə dezinformasiyaya yönəldilib.

İyun ayında Daxili Təhlükəsizlik Nazirliyi (DHS) Milli Terrorizm Məsləhət Sisteminin (NTAS) bülletenini yenidən nəşr edib və burada ABŞ-da yaranan geniş yayılmış dezinformasiya mühitinə istinad edilib.

DHS-nin yüksək rütbəli rəsmisi deyib: "Əslində, bu mifin və dezinformasiyanın cari hadisələrlə üst-üstə düşməsi zorakılığa səfərbər olmaq baxımından bizi narahat edən şərait yaradır" - deyə, DHS yüksək rütbəli rəsmisi bildirib.

Bu qorxuların bəziləri bir ay əvvəl onlayn sui-qəsd nəzəriyyələrini istehlak edən 18 yaşlı Payton Gendronun Nyu-Yorkun Baffalo şəhərindəki bir ərzaq mağazasında 10 qaradərilini güllələyərək öldürməsində özünü göstərmişdi.

Noyabr ayında Koloradoda gey gecə klubuna, ABŞ Nümayəndələr Palatasının spikeri Nensi Pelosinin ərinə hücumlar və dini qurumlara qarşı təhdidlər, ABŞ-da digər zorakılıq aktları da müxtəlif növ onlayn resurslar və dezinformasiya mühiti ilə əlaqəli olub.

Gələcək dezinformasiya təhlükələri

Atlantik Şuranın Rəqəmsal Məhkəmə-Tədqiqat Laboratoriyasının baş direktoru Qraham Bruki keçmiş prezident Donald Trampın 2020-ci il ABŞ prezident seçkilərinin ondan oğurlandığına dair təkzib edilmiş iddialarına münasibət bildirərək, "Böyük Yalan kimi rəvayətlər sistemli hala alıb" deyib.

Bəzi ABŞ qanunvericiləri də təhdidlərin davam etdiyi barədə xəbərdarlıq edir.

Nümayəndələr Palatasının Kəşfiyyat Komitəsinin sədri Demokrat Adam Şiff və Demokrat Senator Şeldon Uaythaus sosial media nəhəngi Meta-ya 14 dekabr məktubunda yazıb: "Hər seçki dövründən sonra Meta kimi sosial media platformaları tez-tez müəyyən dezinformasiya siyasətlərini dəyişdirir və ya geri götürür, çünki onlar müvəqqəti və seçki mövsümünə xasdır".

Digər millət vəkilləri Çin və Rusiyanın sosial media proqramlarını nəzərdən keçirir və TikTok kimi bəzilərinin ABŞ-da qadağan edilməsini tələb edir.
XS
SM
MD
LG