Accessibility links

Yohannesburgda dünya sammiti davam edir - 2002-08-27


Davamlı inkişafla bağlı dünya sammiti on il evvel Rio de Janeyroda keçirilen Yer sammitinin davamı hesab olunur. İki görüş arasında en mühüm ferq iri bizneslerin roluna bu defe daha böyük ehemiyyetin verilmesinden ibaretdir. On il evvel de biznes liderleri Rio de Janeyroda keçirilen Dünya samitinde iştirak etmişdiler, lakin o vaxt görüşün esas diqqet merkezinde etraf-mühiti mühafize eden qruplar ve hökumetler dururdu. Senaye meselelerine burada yalnız problemin bir hissesi kimi baxırdılar. Yuhannesburgda ise biznes daha ön plana çekilir ve ona bir sıra problemin hellinde esas rol oynaya bilecek faktor kimi baxılır. Mark Moody Stuart Shell neft şirketinin keçmiş baş icraçı nümayendesidir. Hazırda o, Davamlı inkişaf uğrunda biznes adlı qrupa rehberlik edir.

”Biz biznes dairelerinde artıq başa düşmüşük ki, sadece olaraq iqtisadi menfeet elde etmek kifayet deyil. Eyni zamanda, etraf mühit ve en esas, davamlı inkişaf ve iqtisadi fealiyyetlerin sosial terefini, sosial tesirlerini ve sosial neticelerini de nezere almalıyıq. Biz bunu geyri-hökumet teşkilatları, hökumetler, yerli icmalarla partnyorluq esasında heyata keçirmeliyik.” Yohannesbug samitinin iştirakçıları Rio sammitinde razılaşdırılmış meseleleri heyata keçirmek üçün yollar axtarırlar. Lakin iş görmek üçün vesait lazımdır ve ne etraf mühit mühafizeçilerinin, ne de yerli icmaların kifayet qeder vesaiti yoxdur. Yalnız biznes dairelerinde vesait hemişe var. Hemin sammitde müzakire edilen emekdaşlığın esas meqsedi geyri-hökumet teşkilatları ve ya yerli hökumetlerin tecrübesi ile bizneslerin maliyye vesaitini birleşdirmekden ibaret idi. Bezi feallar buna şübhe ile yanaşırlar. “Üçüncü dünya şebekesi” teşkilatının nümayendesi Çi Yoke Ling deyir ki, nezeriyyede heç kim partniyorluğun eleyhine deyil, lakin bezi potensial problemler var.

”Siz etraf mühiti çirklendiren ve bunun qurbanı arasında nece emekdaşlıq yarada bilersiniz? Siz torpaq hüququnu itirenlerle gelib onların erazi hüquqlarını ellerinden alanlar arasında partnyorluq yarada bilersinizmi? Buna göre biz ziddiyyet teşkil eden bir çox meseleni burada qaldırmaq isteyirik.”

Cenab Çi bunun biznesde her hansı bir emekdaşlığın beraber hüquqlar esasında yaradılmalı olduğu üzerinde dayanır. Onun fikrine, bu ideyanın gerçekleşmesinde biznes cavabdeh olmalıdır.

“Biz isteyirik ki, hökumet cemiyyetde ferqli maraqlar arasında hakim olsun. Beli biz hemişe emekdaşlıq isteyeceyik. Ancaq bu emekdaşlıq heqiqi partniyorlar arasında olmalıdır. Siz beraber hüquqlu olmayan şerikleri bir yere yığsanız bu, bizi çox narahat eder.”

Cenab Moody Stuart bunu qebul edir ki, biznes dairelerinin bir vaxtlar onlara qarşı kampaniya aparmış fealların etimadını qazanması asan iş deyil. O deyir ki, eger bu şeriklik yaransa ve davam etse o zaman terefler arasında etimad olmalıdır. Dünyada bu iki qrup bir birlerine o qeder de etimad etmirler ve buna nail olmaq lazımdır. İki teref de razılaşır ki, etimadın yaranması üçün biznes dairelerinin geyri-hökumet teşkilatları, hökumetler ve icmalarla emekdaşlığında şeffaflıq olmalıdır. Onlar qarşıya aydın meqsedler qoymalı ve elde etdikleri inkişaf haqda dürüst melumat vermelidirler.

XS
SM
MD
LG